Redactie onderwijs

De vergeten leerlingen: duizenden kinderen zonder onderwijs in Amsterdam en Nederland

Terwijl de leerplicht in Nederland strikt lijkt, blijven duizenden kinderen thuis zonder onderwijs. In Amsterdam groeit de groep ‘thuiszitters’ die buiten elke vorm van scholing of toezicht valt. De Kinderombudsman spreekt van een zorgwekkende situatie die om harde maatregelen vraagt.

Een onzichtbare groep groeit

In heel Nederland zitten naar schatting meer dan 20.000 kinderen thuis zonder passend onderwijs. Ook in Amsterdam signaleren leerplichtambtenaren een duidelijke toename. Het gaat om kinderen met complexe zorgvragen, langdurige schooluitval of een gebrek aan geschikte plekken in speciaal onderwijs. Veel ouders geven aan dat hun kind “tijdelijk thuis” zit, maar in de praktijk duurt dit soms maanden of zelfs jaren. De gemeente spreekt van “structurele uitval” en erkent dat sommige kinderen volledig uit beeld raken.

Tussen wal en schip van zorg en onderwijs

De oorzaken zijn divers: wachtlijsten in het speciaal onderwijs, gebrek aan begeleiding op reguliere scholen, en onvoldoende afstemming tussen jeugdzorg en onderwijs. In sommige gevallen proberen ouders thuisonderwijs te organiseren, maar zonder erkenning of toezicht blijft de kwaliteit onduidelijk. De Kinderombudsman waarschuwt dat dit leidt tot leerachterstanden en sociale isolatie. “Het recht op onderwijs is een kinderrecht, geen keuzeoptie,” zegt de ombudsman in een recent rapport. Amsterdam probeert daarom nauwer samen te werken met scholen en zorgorganisaties om kinderen sneller te herplaatsen.

Amsterdam zoekt nieuwe oplossingen

Om thuiszitten te voorkomen, experimenteert de gemeente met lokale onderwijszorggroepen waarin kinderen tijdelijk onderwijs en begeleiding krijgen. Deze hybride aanpak combineert zorg, opvang en onderwijs dicht bij huis, zodat kinderen niet maandenlang hoeven te wachten. Toch blijft toezicht een knelpunt. Leerplichtambtenaren hebben beperkte middelen om te controleren of thuisblijvers nog enige vorm van onderwijs krijgen. Gemeentelijke teams pleiten daarom voor landelijke wetgeving die beter zicht biedt op kinderen buiten school, zonder ouders te criminaliseren.