Nog steeds zorgen over basisvaardigheden in het onderwijs: 'Scholen moeten meer doen'
De Inspectie van het Onderwijs stelt in het rapport Staat van het Onderwijs 2023 dat schoolbesturen meer verantwoordelijkheid moeten nemen om de basisvaardigheden van leerlingen te verbeteren. Ondanks eerdere waarschuwingen blijven er aanzienlijke problemen bestaan met taal- en rekenvaardigheden.
Blijvende achterstanden in basisvaardigheden
Veel leerlingen halen niet het minimale niveau in taal en rekenen dat nodig is voor een succesvolle overstap naar de middelbare school. Dit probleem werd verergerd door de coronapandemie, die de leerontwikkeling in rekenen en spelling vertraagde. Het fundamentele referentieniveau, de minimale standaard voor taal en rekenen, wordt door een groot deel van de leerlingen niet bereikt, vooral in het voortgezet onderwijs.
Resultaten en trends
De eindtoetsen en peilingen in het basisonderwijs geven inzicht in de referentieniveaus, maar het voortgezet onderwijs mist structurele monitoring. Uit de laatste cijfers blijkt dat:
33% van de vmbo-kader leerlingen niet het vereiste niveau voor leesvaardigheid haalt.
Meer dan de helft het benodigde niveau voor wiskunde niet bereikt.
20% van de havo- en vwo-leerlingen een onvoldoende scoorde voor het centraal examen Nederlands.
Op het mbo heeft 15% van de niveau 2-studenten en 7% van de niveau 3-studenten onvoldoende taalvaardigheid voor maatschappelijke deelname.
Lichtpuntjes en uitdagingen
Er zijn ook positieve signalen: de leervertraging bij begrijpend lezen is in het basisonderwijs grotendeels ingehaald, en verbeteringen in rekenen en spelling zijn zichtbaar. Basisscholen zetten vaker doelen en evalueren deze, hoewel het voortgezet onderwijs hierin achterblijft. Het lerarentekort blijft echter een groot obstakel: met name docenten Nederlands, wiskunde en Engels zijn schaars.
Reactie van het kabinet
Ministers Robbert Dijkgraaf en Dennis Wiersma benadrukken dat de signalen herkenbaar zijn en dat substantiële investeringen in onderwijssectoren worden gedaan. Ze benadrukken dat langetermijninspanningen nodig zijn om structurele verbeteringen te realiseren.
Professionalisering en samenwerking tussen docenten worden gezien als sleutels tot succes. Onderzoeker en leraar Hannah Bijlsma merkt op dat kennisdeling tussen collega’s effectiever kan zijn dan korte cursussen. Dit draagt niet alleen bij aan beter onderwijs, maar verhoogt ook de werktevredenheid van docenten.
